Problematyka nadzoru i kontroli w sprawach finansowych jest dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) o tyle istotna, że wpływa faktycznie na zakres działalności finansowej i samodzielności tych podmiotów w tym zakresie. Analiza instytucji nadzoru i pozostałych dokonana w książce dotyczy kompetencji i czynności wykonywanych przez regionalne izby obrachunkowe (RIO), ponieważ to tej instytucji ustawodawca w art. 171 ust. 2 Konstytucji z 1997 r. powierzył funkcje nadzoru w sprawach finansowych nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego. W obowiązującym porządku prawnym organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych – regionalne izby obrachunkowe. Zasada ta w zakresie spraw finansowych znalazła rozwinięcie w ustawie z 7.10.1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, a kompetencje RIO uregulowane są także w innych aktach prawnych, takich jak ustawa z 27.08.2009 r. o finansach publicznych i ustawy samorządowe. Prezentacja poszczególnych sfer działalności wykonywanej przez regionalne izby obrachunkowe, ze szczególnym uwzględnieniem nadzoru, służy lepszemu zrozumieniu ich charakteru i wpływu na politykę finansową jednostek samorządu terytorialnego. Nie jest tajemnicą, że jednostki samorządu terytorialnego w osobach ich pracowników czy przedstawicieli organów wykonawczych, a także stanowiących, mają problemy zarówno z rozdzieleniem poszczególnych sfer działalności tego organu, jak i ich zrozumieniem, nie mówiąc już o właściwej reprezentacji w kontaktach w ramach tych sfer z RIO.